امروز نقش معدن در اقتصاد برای تمام مسئولین اعم از سیاستمداران و مدیران، کارشناسان اقتصادی، معدنی، صنعتی و… روشن است و این بخش مزیت شناختهشده اقتصاد محسوب میگردد که میتواند موتور محرک و پیشران توسعه اقتصادی کشور و حلقه ابتدای زنجیره بسیاری از تولیدات صنعتی باشد. معادن، تامینکننده مواداولیه موردنیاز بسیاری از صنایع هستند و در امر خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد و افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه کشور نقش بسزایی دارند، از همین رو رفع موانع وچالشهایی که سد راه این بخش است باید اولویتی باشد تا شاهد کم رونقی و حتی تعطیلی مجموعههای فعال در این بخش نباشیم.
عضو هیئتمدیره انجمن مس ایران با طرح موضوعات واردات ماشینآلات، تأمین سوخت و حقوق عرفی، به برخی از چالشهای مهم معدنکاران بالاخص فعالان حوزه مس کشور پرداخته است.
مشکل واردات دریل واگن دستگاه حفاری با قطر پایینتر از ۶ اینچ
مهندس سید حجت زینلی واردات ماشینآلات معدنی را از مشکلات این بخش دانست و عنوان کرد: با توجه به پیگیریهای متعدد از وزارت صمت در خصوص رفع ممنوعیت های واردات ماشینآلات، شرایط نسبت به گذشته بهتر است و گشایش هایی در این زمینه حادث شده است. در حال حاضر بیشترین محدودیت مربوط به واردات دستگاه حفاری دریل واگن بوده و منحصراً ورود دستگاه حفاری دریل واگن با قطر بالاتر از۶ اینچ آزاد است و برای دستگاه های پایینتر از قطر۶ اینچ اجازه واردات داده نمیشود. معادن کوچکمقیاس یا متوسط از دریل واگنها با قطر۳ اینچ استفاده می نمایند. که واردات آن به بهانه تولید داخلی ممنوع شده است. باید تأکید کنم که ما از تولید داخل حمایت میکنیم اما تولید دریل واگن داخلی بسیار محدود و با کیفیتی پایین تر از نمونه های خارجی بوده و به نظر میرسد باید مسئولین وزارت صمت در این زمینه بهگونهای تدبیر نمایندکه هم به صنایع داخلی لطمه وارد نشود و هم واردات دریل واگن با قطر۳ اینچ آزاد شود.
تأمین سوخت؛ چالشی چندجانبه
مهندس زینلی چالش دیگر این بخش را تأمین سوخت دانست و افزود: موضوع تعیین و تخصیص سهمیه سوخت معادن چندین مرحله دارد. در این راستا بهره بردار و مسئول فنی معادن باید اطلاعات و آمار تولید و ماشین آلات معادن را به صورت ماهیانه در سامانه های مربوطه بارگذاری و درخواست سوخت را ارائه نمایند که این درخواست باید توسط اداره کل صمت استانها بررسی و تأیید شود. در مرحله بعد شرکت پخش فرآوری های نفتی وارد ارزیابی شده و در محاسبات انجام شده بسیاری از موارد را لحاظ نمیکند. برای نمونه، میزان مصرف سوخت ماشین آلات معدنی را بر مبنای کاتالوگ ماشین صفر در نظر میگیرند و این درحالیست که ماشین آلات فرسوده فعال در معادن که واردات آن هم با محدودیت مواجه هست، سوخت به مراتب بیشتری نسبت به مدل صفر مصرف میکنند. مطلب دیگر اینکه به هر میزان سهمیه سوخت که توسط ادارات کل صمت استانها تأیید شود، شرکت پخش فرآورده های نفتی عدد کمتری را مورد تأیید قرار میدهد. همچنین قطع شدن مکرر سامانه ها و تعطیلات، روند انجام امور مربوطه به سوخت را با کندی مواجه نموده است. نتیجه این است که تخصیص سهمیه سوخت ماهیانه به معادن بسیار کمتر از میزان واقعی مورد نیاز آنها می باشد. پس از تعیین سهمیه سوخت، معدنکار با کمبود و نبود سوخت در مراکز توزیع و یا کمبود ماشین حمل سوخت مواجه می شود. معادن معمولاً بین یک هفته تا ۱۰ روز در ماه با مشکل تأمین سوخت و بعضاً حتی نبود سوخت مواجه می باشند.
فشار بر بدنه صنعت و معدن کشور
عضو هیئتمدیره انجمن مس ایران اشاره کرد: طی چند ماه اخیر حقوق عرفی چندین برابر شده است. در گذشته تعیین حقوق عرفی برای هر ۱ تا ۴ هکتار از مرتع، بسته به درجه آن از نظر سطح پوشش، یک واحد دامی محاسبه میکردند و در حال حاضر بدون توجه به درجهبندیهای مختلف مراتع، معدنکار باید به ازای هر هکتار، معادل ۴ واحد دامی را پرداخت کند که باعث ۴ تا ۱۶ برابر شدن مبلغ حقوق عرفی برای سینه کارهای معدنی شده است که در واقع بازهم یک فشار مضاعفی به بدنه معدنکاری ایران وارد آمده است.
مهندس سید حجت زینلی در ادامه در خصوص سامانه جامع تجارت بیان کرد: سامانه جامع تجارت اگر درست اجرا شود سامانه بسیار مفید برای شفافسازی فرآیند های اقتصادی است. اما مشکل این است که مثل هر سامانهای دیگری که در کشور اجرا شده یک سری ایرادات ساختاری و برنامهنویسی دارد و مدیران وزارت صمت نیز از موضوع مطلع می باشند. در این زمینه متأسفانه دوره آموزشی که در اداره کل صمت استانها برگزار شده کافی نبوده و اطلاعرسانی بهموقع نداشته و در نهایت بسیاری از معادن برای ثبت اطلاعات با مشکل مواجهاند و بهرهبردار به دلیل عدم آموزش کافی در ثبت اطلاعات با مشکلاتی مواجه است و اطلاعات ثبت شده به هیچعنوان قابلویرایش نیست. برای رفع این مشکل باید به تمام واحدهای معدنی اطلاع رسانی و دوره های آموزشی برگزار شود. لازم است در این فاصله، فرصت اصلاح اطلاعات در سامانه جامع تجارت داده شود.
عضو هیئتمدیره انجمن مس ایران در انتها ضمن اشاره به فعالیت معادن در مناطق محروم کشور، خواستار توجه ویژه مسئولین به حوزه معدن شد و افزود: حمایت از این بخش اقتصاد، میتواند ضمن حفظ اشتغال موجود، توسعه همهجانبه و اشتغال پایدار جدید را برای کشور به ارمغان آورد.